Sevgili okuyucularımız bugünkü yazımızda " Hayvan sahibinin özensizliği ve dikkatsizliği sonucu bir hayvan tarafından zarar gördüm. Ne yapabilirim? Sahipli Hayvan Saldırısında Sorumluluk Kime Aittir? Sahipsiz hayvan saldırısında kime karşı dava açabilirim? Sahipsiz Hayvan Saldırısında Sorumluluk Kime Aittir? Sahipsiz Hayvan Saldırısında Ne Davası Açılabilir? Sahipsiz Hayvan Saldırılarında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir? Tam Yargı Davasında Dava Zamanaşımı Nedir?" Gibi zihninizde soru işareti bırakan hususları yargıya taşınan benzer vakıalar ışığında incelemeye ve izah etmeye gayret edeceğim. Şimdiden iyi okumalar dilerim.
HAYVAN SAHİBİNİN ÖZENSİZLİĞİ VE DİKKATSİZLİĞİ SONUCU BİR HAYVAN TARAFINDAN ZARAR GÖRDÜM. NE YAPABİLİRİM?
Öncelikle bu zarar, sadece sahipli bir hayvan tarafından ısırılmak ya da saldırı sebebiyle kişilerin vücut bütünlüğüne zarar gelmesi şeklinde değil, saldırıya uğrayan kişilerin çocuğuna, eşyasına yahut hukuken eşya sayılan sahipli hayvanına zarar gelmesi şeklinde de gerçekleşebilir. Ancak, bir hayvanın bir kimseye yahut bir şeye zarar vermiş olması sadece o hayvanın ya da bütün hayvanların tehlikeli olduğu kanaatiyle ortadan kaldırılması, öldürülmesi gerektiği anlamını taşımaz. Unutulmamalıdır ki; 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu ve 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu çerçevesinde bir hayvana zarar vermenin, ona işkence yapmanın ya da onu öldürmenin cezai ve idari yaptırımları vardır. Şunu da belirtmek gerekir ki bir hayvanın saldırısına maruz kalındığında somut olayda suçlu “kusurlu kesinlikle hayvan sahibidir” de diyemeyiz. Bunu ancak bilirkişi raporları ışığında mahkeme ortaya koyabilir. Bazı durumlarda hayvanı idaresinde bulunduran kişi gerekli önlemleri almış olmasına rağmen somut olay saldırıya uğrayan kişinin dikkatsizliği yahut hayvana tahrikiyle de meydana gelebilmektedir. Bu sebeple haber manşetlerinde hayvanlara, “KATİL KÖPEK”, “CANAVAR KÖPEK VAHŞETİ” şeklinde yer vermenin ve hedef haline getirmenin ne hukukta ne vicdanda yeri vardır. Nitekim bu tip bir olayda kanun, kusuru hayvanda değil, olayın özelliğine göre hayvan sahibinde veya saldırıya uğrayan kişide arar. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu başlıklı 67. maddesi; “1.Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. 2.Hayvan bulunduran, bu zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz. 3.Hayvan, bir başkası veya bir başkasına ait hayvan tarafından ürkütülmüş olursa, hayvanı bulunduranın, bu kişilere rücu hakkı saklıdır.” … demekle bir hayvanın verdiği zarardan, o hayvanın bakım ve yönetimini SÜREKLİ ya da GEÇİCİ olarak üstlenen kişinin sorumlu olduğu belirtilmiştir.
Belirtmek gerekir ki; söz konusu hayvanı idaresinde bulunduran kişinin bu zararın doğmasında kusuru olmasa dahi doğan zarardan sorumluluğu vardır. Bu durumda zarar gören tarafından, hayvanı idaresinde bulunduran kişi aleyhine Maddi-Manevi Tazminat davası ikame edilebilir.
SAHİPLİ HAYVAN SALDIRISINDA SORUMLULUK KİME AİTTİR?
Sahipli bir hayvanın kişiye ya da kişilerin mallarına verdiği hasardan dolayı hayvan bulunduranın sorumluluğu bulunmaktadır. Bu sorumluluk hem hukuki hem de cezai sorumluluktur. Bir hayvanın bakımını ve yönetimini üstlenen bir kişi bu hayvanın verdiği zararlardan da sorumlu olacaktır. Bu sorumluluk Hem Türk Borçlar Kanunu’nda hem de Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiştir. İlgili kanun hükümleri dikkate alındığında hayvanın bakımını ve yönetimini üstlenen kişiye karşı hayvanın vermiş olduğu zararın neticesinde maddi ve manevi tazminat davası açılabilecektir. Bunun dışında sahipli hayvanın başkalarının hayatı veya sağlı bakımından tehlike oluşturabilecek şekilde serbest bırakılması durumunda hayvanın yönetimini üstlenen kişi hakkında Türk Ceza Kanunu’ndaki düzenlemelerden dolayı 6 aya kadar hapis veyahut adli para cezası verilebilecektir.
SAHİPSİZ HAYVAN SALDIRISINDA KİME KARŞI DAVA AÇABİLİRİM?
Hayvan saldırılarında sorumluluğun belirlenmesi noktasında hayvanın sahipli veya sahipsiz olması büyük önem arz etmektedir. Hayvanın sahipli olduğu durumlarda uygulanacak hükümler ve izlenecek dava aşamaları ile sahipsiz hayvanın saldırdığı durumda izlenecek aşamalar birbirinden oldukça farklıdır.
SAHİPSİZ HAYVAN SALDIRISINDA SORUMLULUK KİME AİTTİR?
Sahipsiz hayvan saldırılarında sorumluluğu belirlemek sahipli hayvan saldırılarındaki gibi kolay değildir. Bu sebeple sahipsiz hayvan saldırılarında sorumluluğun tespiti hususu çok önemlidir. Özellikle son zamanlarda sahipsiz hayvanlar kişilerin can veya malvarlığına ciddi ölçüde zarar verebilmektedir. Bu zararlar bazen kişinin vücut bütünlüğü üzerinde ısırma, yaralama şeklinde bazen kişileri korkutmak suretiyle ruhsal sağlıkları üzerinde bazen de kişilerin araçlarına, bahçelerine ve benzeri malvarlığı değerleri üzerindeki zarar şeklindedir. Danıştay’ın sahipsiz hayvanların verdiği bu zararlar karşısında sorumluluğun kime ait olduğu hususunda istikrarlı bir şekilde vermiş olduğu kararlar vardır. İşbu kararlarda Danıştay sahipsiz hayvan saldırılarından kaynaklı oluşan zararlardan saldırının gerçekleştiği yerden sorumlu olan belediyenin sorumlu olduğunu belirtmiştir. Yani saldırının gerçekleştiği yerden sorumlu olan belediye, sahipsiz hayvanın vermiş olduğu zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
BELEDİYENİN SORUMLULUĞUNUN TÜRÜ NEDİR?
Belediyeler idari kurumlardır ve idari kurumların sorumluluğu kusurlu sorumluluk ve kusursuz sorumluluk olmak üzere iki ayrılmaktadır. Kusurlu sorumlulukta idarenin yapmakla görevli olduğu bir hizmeti eksik, hatalı veya hiç yapmamasından dolayı meydana gelen kusurdan kaynaklanan sorumluluktur. Kusursuz sorumluluk halinde ise idarenin kusurlu olup olmaması önemli değildir. İdare meydana gelen mağduriyeti gidermekle yükümlüdür. Danıştay vermiş olduğu bir kararında “…ilgili belediyenin kamu hizmetinin işleyişindeki yetersizlik, aksaklık ve düzensizliğinin hizmet kusuru oluşturduğu gerekçesiyle tazminatsorumluluğu bulunduğuna karar vermiştir.” Diyerek sahipsiz hayvan saldırısında belediyenin sorumluluğunun kusur sorumluluğu olduğunu belirtmiştir.
SAHİPSİZ HAYVAN SALDIRISINDA NE DAVASI AÇILABİLİR?
Yukarıda da bahsedildiği üzere sahipsiz hayvan saldırıları idarenin sorumluluğundadır ve bu sorumluluk türü de kusur sorumluluğudur. İdarenin kusurlu olduğu durumlarda açılacak olan dava tam yargı davasıdır. Tam yargı davası, idarenin herhangi bir kusurlu işlemi veya ihmali nedeniyle zarara uğrayan kişinin maddi ve manevi zararının tazmini amacıyla açılan idari dava türüdür. Tam yargı davası, idare aleyhine açılan özel hukuktaki tazminat veya alacak davasına benzer bir idari dava olarak da nitelendirilebilir.
SAHİPSİZ HAYVAN SALDIRILARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME NEDİR?
Az önce de bahsedildiği gibisahipsiz hayvan saldırılarında açılacak olan dava tam yargı davasıdır. Tam yargı davalarında ise görevli mahkeme idare mahkemelerdir. Yetkili mahkeme ise sahipsiz hayvan saldırısının gerçekleştiği yerdeki idare mahkemesidir.
TAM YARGI DAVASINDA DAVA ZAMANAŞIMI NEDİR ?
Tam yargı davasında dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardan birisi dava zamanaşımıdır. Eğer ki zarar gören kişi davayı zamanında açmaz ise açmak istediği dava zamanaşımından dolayı reddedilecektir. Tam yargı davasındaki zamanaşımı süreleri bir yıl, beş yıl ve otuz günlük sürelerdir. Şöyle ki: “İdari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gereklidir.” Şeklinde kanunda düzenlenmiştir. Bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında otuz gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren, dava süresi içinde dava açılabilir.
T.C. YARGITAY 17. HUKUK DAİRESİ, 17.09.2018 TARİHLİ, 2015/14600 ESAS ve 2018/7841 KARAR SAYILI KARARI
Özetle;
DAVACI :
Olay davacının Aracına, çoban tarafından dikkatsiz ve tedbirsiz şekilde karşıdan karşıya geçirilen hayvanların çarpması sonucu kaza meydana geldiğini, davalının idaresindeki hayvanlar nedeniyle kazaya sebebiyet vermesiyle meydana gelmiştir. Davacı hayvanların davalı adına kayıtlı olduğunu belirterek, hasar tespiti sonucu belirlenen 15.000,00 TL maddi tazminatın kaza tarihinden işleyecek yasal faizi ile davalılardan tahsiline karar verilmesini istemiştir. DAVALI: Davalılardan biri davaya cevap vermemiş diğer Davalı ise; hayvanların kendisine ait olmadığını belirterek, davanın reddini savunmuştur. MAHKEME: İddia, savunma, toplanan deliller ve bilirkişi raporuna göre, davanın kısmen kabulüyle 11.250,00 TL. nin tespit tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalı …’dan tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya dair istem ile diğer davalı aleyhine açılan davanın reddine.. Dava, trafik kazasından kaynaklanan maddi tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece, davalı …’in hayvanların kendisine ait olmadığına dair beyanı, ilçe tarım müdürlüğü kayıtları ve davalı …’nın soruşturma dosyasındaki beyanları nazara alınarak davalı …’in zarardan sorumlu olmadığına karar verilmiş ise de, varılan sonuç dosya kapsamına uygun bulunmamaktadır. 6098 Sayılı TBK’nun 67/1-2 maddesinde “Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. Hayvan bulunduran, bu zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz” denilmek suretiyle; …hayvan sahibinin sorumluluk esasları belirlenmiş ve anılan yasal düzenleme ile hayvan bulunduranın sorumluluğu, kusursuz sorumluluk olarak düzenlenmiştir.
YARGITAY:
– Somut olayda, kazanın 22.08.2013 tarihinde meydana geldiği, 20.12.2014 tarihli İTÜ heyet raporu ile kazanın oluşumunda davalı …’nın % 75, davacının ise % 25 oranında kusurlu olduklarının tespiti ile hasar miktarının belirlendiği; – İlçe tarım müdürlüğünden gelen yazılarda, kazaya sebebiyet veren hayvanların küpe numaraları da belirtilmek suretiyle 10/08/2013 tarihinden itibaren davalı … adına kayıtlı olduklarının bildirildiği, … bu halde TBK 67. madde hükmü uyarınca adı geçen davalının da hayvan sahibi olarak tazminattan sorumlu olduğu gözetilmeksizin, hatalı değerlendirme ve gerekçe ile hakkındaki davanın reddine karar verilmesi uygun olmayıp, bozma sebebidir.
SONUÇ:
Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekili ile davalı …’nin temyiz istemlerinin kabulü hükmün
BOZULMASINA ...
Stj. Av. Kübra Nur GÖGERÇİN