Sevgili okuyucularımız bilindiği üzere "İsrail-Filistin arasındaki çatışma günden güne büyüyor. Sivillere yönelik saldırıların ardından 'Savaş suçu nedir?' sorusu araştırılıyor. Peki, Savaş suçu nedir? Savaş suçu nelerdir? Uluslararası savaş kuralları nelerdir?Savaş suçu cezası nedir? ve UCM ?" gibi soruların yanıtlarını savaş hukuku ilke ve sair mevzuatları çerçevesinde açıklamaya gayret ettim bu haftaki yazımızda.
SAVAŞ SUÇU NEDİR?
Savaş suçu, askerî veya sivil, kişi veya kişilerin, savaş kanunları ihlâli için uluslararası ceza hukuku çerçevesinde cezalandırılabileceği suçtur. Bunlar özellikle, sivil halkın öldürülmesi, kötü muameleye tabi tutulması veya zorla çalıştırılması, savaş esirlerinin öldürülmesi ya da kötü muameleye tabi tutulması, rehinelerin öldürülmesi, kamu ve özel kişilerin mallarının yağmalanması, gereksiz yere şehirlerin yakılıp yıkılması gibi eylemleri kapsamaktadır. Devletler arası çatışmalarda savaş kanunlarının her ihlâli bir savaş suçu sayılmaktadır, ama devlet içi çatışmalarda yer alan ihlâller savaş suçu sayılmayabilir.
Savaş hukuku sınırları içinde, yerleşmiş güvenliğinin ihlâli, çatışma esnasında kabul edilmiş prosedürlerin ve kuralların çiğnenmesi, örneğin ateşkes bayrağını kaldıranlara saldırmak veya ateşkes bayrağını yanıltıcı şekilde kullanıp saldırmak, savaş suçu sayılır. Savaş esirlerine ve sivillere karşı kötü davranmak da savaş suçu oluşturan davranışlar arasında yer alır. Savaş suçları toplu katliam ve Soykırım olaylarının bir parçası olmasına rağmen, bu tip suçlar genel olarak uluslararası insani hukuk çerçevesinde insanlığa karşı suçlar kapsamına girer.
SAVAŞ SUÇLARI NELERDİR ?
Sivil nüfusa yönelik saldırılar: Sivil halkın hedef alınması, savaş hukukuna aykırıdır. Saldırılar sivillere veya sivil altyapıya yönlendirilmemelidir.
Sivil esirlerin kötü muamelesi: Savaş esirleri, insan muamelesi görme hakkına sahiptir. Onlara kötü muamele etmek veya işkence yapmak suçtur.
Kimyasal ve biyolojik silahların kullanımı: Kimyasal ve biyolojik silahların kullanımı, uluslararası anlaşmalarla yasaklanmıştır.
Misillemesiz sivil halka saldırılar: Sivil halka yönelik misilleme olmaksızın saldırılar da savaş suçlarına örnek teşkil eder.
Kültürel mirasa zarar verme: Tarihi ve kültürel alanlara kasıtlı zarar verme veya tahrip etme, savaş suçu olabilir.
ULUSLARARASI SAVAŞ KURALLARI NELERDİR ?
Sivil Nüfusun Korunması: Sivil nüfusun hedef alınmaması ve korunması gereklidir.
Savaş Esirlerinin İnsan Muamelesi: Esirlerin insanca muamele görmesi gereklidir.
Kimyasal ve Biyolojik Silahların Yasaklanması: Bu tür silahların kullanımı yasaktır.
Kültürel Mirasın Korunması: Tarihi ve kültürel alanlar korunmalıdır.
SAVAŞ SUÇUNUN CEZASI NEDİR? ve UCM ?
Uluslararası Ceza Mahkemesi, 1 Temmuz 2002 tarihinden sonra işlenmiş savaş suçları davalarının görüşülmesi için Lahey'de kuruldu. Bazı ülkeler, özellikle Amerika Birleşik Devletleri, Çin ve İsrail,
mahkemeye karşı eleştirilerde bulunup, katılmayı reddetmişlerdir ve mahkemenin vatandaşları üzerinde yargılama yetkisine sahip olmasına izin vermemişlerdir.
Savaş suçları işleyenler, uluslararası mahkemelerde yargılanabilirler. Ceza, suçun ciddiyetine ve mahkeme kararına bağlı olarak değişebilir. Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) gibi uluslararası mahkemeler, savaş suçlarına ilişkin davaları işlemek için kurulmuştur. Savaş suçlarına ilişkin cezalar, savaşın sona ermesinin ardından da uygulanabilir. Ulusal mahkemeler ve uluslararası mahkemeler, savaş suçlarına ilişkin davaları işleyerek sorumluları cezalandırma görevini üstlenirler. Savaş suçlarına karşı mücadele, uluslararası insan hakları ve uluslararası hukukun temel bir bileşenidir ve bu suçlarla mücadele, sivil nüfusun korunmasına ve savaşın yıkıcı etkilerinin azaltılmasına yardımcı olur.
SONUÇ
Uluslararası nitelik taşımayan silahlı çatışmaların meydana geldiği ve savaş hukuku çerçevesinde sözleşmelere taraf olan devletlerde, gerek uluslararası insancıl hukukun ilgili kurallarının ve gerekse insan hakları sözleşmelerinin bu gibi olağanüstü durumlarla ilgili kurallarının birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı şekilde uygulanması gerekmektedir. Bu gibi özel kuralların uygulama alanı dışında kalan konularda ise barış durumu söz konusu olduğu için, devleti bağlayan uluslararası insan hakları kuralları ile ilgili devletin olağan ulusal mevzuatının uygulanması gerekmektedir. Savaşta belirli kurallara uyulması ve bunlara aykırılık teşkil eden eylemlerin savaş suçu olduğu hususu uzun yıllardan bu yana kabul edilmiştir. Bu sebeple, savaş suçları kavramı kural olarak savaş sırasında uyulması gereken kuralların çiğnenmesinin müeyyidesini ifade etmektedir. Savaş suçları teamül ve sözleşmelerle savaşın yürütülmesini düzenleyen uluslararası hukuk kurallarını ihlal eden eylemlerden oluşmaktadır. Bunlar özellikle, işgal edilen ülkelerde sivil halkın öldürülmesi, kötü muameleye tabi tutulması veya zorla çalıştırılması, savaş esirlerinin öldürülmesi ya da kötü muameleye tabi tutulması, rehinelerin öldürülmesi, kamu ve özel kişilerin mallarının yağmalanması, gereksiz yere şehirlerin yakılıp yıkılması gibi eylemleri kapsamaktadır.